Unieke archeologische vondst: oudste bouwtekening ontdekt
Streekintercommunale Veneco realiseerde samen met de gemeente Maldegem het nieuwe bedrijvenpark ‘De Campagne’. Een realisatie van +/- 35 ha waarvan 17 ha gefaseerd werd onderzocht via archeologische opgraving.
In 2020 startten de archeologen van De Logi & Hoorne en Gate een grootschalig onderzoek op het nieuwe bedrijventerrein. In 2021 nam een team archeologen van BAAC Vlaanderen de tweede fase van de opgravingen op de private percelen op zich.
Het blootleggen van de oppervlaktes bracht heel wat naar boven. Er werden bewoningssporen uit de ijzertijd, Romeinse tijd en middeleeuwen gevonden, en sporen uit de Tweede Wereldoorlog.
Waterput uit 1041 onthult indrukwekkende vondst
Tijdens de studie van de houten planken uit één van de waterputten deden de archeologen van BAAC Vlaanderen een uitzonderlijke ontdekking. Eén van de stukken, die dienden als beschoeiing van de waterput, vertoonde een unieke concept-tekening van een huis.
Toen dr. Wim De Clercq, professor Historische Archeologie van Noordwest Europa aan de UGent en Diederik de Koning, PhD candidate van de TU Delft, de tekening zagen, waren ze sprakeloos: dit is mogelijk de vroegste bouwschets van Vlaanderen en zelfs van West-Europa.
Bouwschets werpt nieuw licht op historische constructiemethodes
Opvallend is hoe de bouwschets een systematisch bouwconcept voor volmiddeleeuwse houten huizen laat zien. Archeologen vinden doorgaans enkel informatie over de plattegrond aan de hand van grondverkleuringen op de plaats waar ooit houten pijlers stonden. Hieruit kon men afleiden dat sommige plattelandshuizen werden opgericht als grote hallengebouwen, ook wel bekend als de ‘houten kathedralen van het platteland’. Een algemene bouwtechniek lag aan de basis van dergelijke huizen, maar er werd gevarieerd in functie, behoefte en vormgeving.
Tot nu toe was er slechts een vermoeden van het bouwconcept. De ontdekking van de bouwtekening stelt ons nu in staat om niet alleen het gebruik van dit concept te bevestigen, maar het ook bij te sturen.
De tekening toont een houtgebinte met de samenstelling en de verhoudingen van houten balken voor dak en wanden tot en met de funderingen. Het fungeerde als document van kennis en ervaring in het bouwen van dergelijke imposante houten constructies.
Het is uiterst zeldzaam dat archeologen een zelf gevonden iconografische bron kunnen hanteren om de gevonden resten ook in opstand en dus visueel te interpreteren.
Uiteraard reikt de invloed van deze unieke bron veel verder dan de grenzen van Maldegem: de informatie levert een belangrijke bijdrage aan de studie van middeleeuwse rurale houtbouwen in het middeleeuwse Graafschap Vlaanderen en bij uitbreiding ook in de rest van de Lage Landen tijdens die periode. Het biedt onderzoekers waardevolle inzichten in enkele belangrijke technische details uit de Middeleeuwen. Het laat hen toe om na te denken over de architecturale processen die aan de totstandkoming van dit bouwconcept vooraf gingen.
Toekomstige conservatie
Op dit moment wordt de plank verder onderzocht, nauwkeurig gedateerd. De plank is gescand en gefotografeerd. Dit kan dienen als basis voor verder onderzoek naar de middeleeuwse gedachtegang achter de bouwtechnieken. Door het unieke karakter zal het stuk ook geconserveerd worden.
Veneco schenkt de vondsten van de volledige opgraving aan het Provinciaal Erfgoeddepot in Ename, waar ze met zorg bewaard en tentoongesteld zullen worden.
Met dank aan
- BAAC Vlaanderen
- Dieter Jehs - Fotografie
- Yannick De Smet - Bouwtekening
- De Logi & Hoorne - 3D video
